Γεωλόγοι θέλουν να διαψεύσουν το σενάριο της μαζικής εξάλειψης των ειδών από αστεροειδή

Πηγή: University of Leicester, 10 Μαρτίου 2006

Επιστήμονες από το πανεπιστήμιο του Λέιτσεστερ προτείνουν ότι οι θεωρίες για τις μαζικές εξαφανίσεις των ειδών λόγω πτώσης αστεροειδών έχουν κενά και ότι οι αιτίες γι αυτές πρέπει να αναζητηθούν κάτω στη γη.

Η γήινη ιστορία είναι γεμάτη από διάφορες μαζικές εξαλείψεις στις οποίες εξαφανίστηκε ένα μεγάλο μέρος των μορφών της ζωής στον πλανήτη μας. Αλλά τι είναι αυτό που προκαλεί αυτά τα καταστροφικά γεγονότα; Οφείλονται πραγματικά στις πτώσεις μετεωριτών; Η νέα έρευνα προτείνει ότι η αιτία μπορεί να προέρχεται από μέσα από τον πλανήτη μας - από μια έκρηξη ηφαιστείων που ελευθέρωσαν απέραντα ποσά λάβας και συγχρόνως ένα κοκτέιλ αερίων βαθιά μέσα από τη γη. Έτσι γέμισε η ατμόσφαιρα με δηλητηριώδη αέρια που εξαφάνισε πολλά είδη.

Γεωλόγοι από το πανεπιστήμιο του Λέιτσεστερ, με επικεφαλής τον καθηγητή Andy Saunders και τον Δρ Marc Reichow, δίνουν μια νέα ερμηνεία για την αιτία που μπορεί πραγματικά να έχει εξαφανίσει τους δεινοσαύρους πριν 65 εκατομμύρια χρόνια και να είχε προκαλέσει κι άλλα παρόμοια κατακλυσμικά γεγονότα, ενώ γνωρίζουν ότι μπορούν να σβήσουν μερικούς δημοφιλείς μύθους, όπως για παράδειγμα τους αστεροειδείς.

Η ιδέα ότι οι συγκρούσεις αστεροειδών με τη Γη προκάλεσαν τις μαζικές εξαλείψεις είναι στη μόδα κατά τη διάρκεια των τελευταίων 25 χρόνων, και προήλθαν από την ερευνητική ομάδα του φυσικού Louis Alverez στο Μπέρκλεϋ της Καλιφόρνιας. Μια εργασία τους μιλούσε για μια ανωμαλία του ιριδίου που βρέθηκε σε παλαιά στρώματα ηλικίας 65 εκατομμυρίων ετών, στο όριο μεταξύ Κρητιδικής και Τριτογενούς περιόδου, την οποία απέδωσαν σε μια εξωγήινη επίδραση. Αυτή η ανωμαλία θα μπορούσε να εξηγηθεί μόνο από μια εξωγήινη πηγή, πχ ένα μεγάλο μετεωρίτη, που πέφτοντας πάνω στη γη τελικά εξαφάνισε τόσο τους δεινοσαύρους, όσο και πολλούς άλλους οργανισμούς - από την γήινη επιφάνεια.

Ο καθηγητής Saunders σχολιάζει: "Οι συγκρούσεις με άλλα εξωγήινα αντικείμενα ταιριάζουν στο Χόλλυγουντ. Φαίνεται ότι σε κάθε βιβλίο για τους δεινόσαυρους υπάρχει και μια σύγκρουση. Αλλά είναι οι πραγματικοί δολοφόνοι και είναι υπεύθυνες για κάθε μαζική εξάλειψη στη γη; Υπάρχουν πενιχρά στοιχεία για συγκρούσεις κατά την διάρκεια άλλων σημαντικών εξαλείψεων π.χ., στο τέλος της Πέρμιαν Περιόδου, πριν 250 εκατομμύρια έτη, και στο τέλος της Τριαδικής πριν 200 εκατομμύρια έτη. Τα στοιχεία που έχουν βρεθεί δεν φαίνονται να είναι αρκετά μεγάλα για να έχουν προκαλέσει μια εξάλειψη σε αυτούς τους χρόνους."

Ο ίδιος αναφέρει ότι οι ηφαιστειακές εκρήξεις που ελευθέρωσαν βασάλτες στην επιφάνεια είναι ένας εναλλακτικός μηχανισμός αφανισμού. Αυτές οι εκρήξεις έχουν χρονική αντιστοιχία με όλες τις κύριες μαζικές εξαλείψεις των ειδών, μέσα στα όρια του λάθους των τεχνικών που χρησιμοποιούνται για να βρουν τις εποχές της ηφαιστειακής δραστηριότητας. Επιπλέον, μπορεί να είχαν απελευθερώσει αρκετά αέρια θερμοκηπίου (SO₂ και CO₂) για να μεταβάλουν εντυπωσιακά το κλίμα της Γης. Οι μεγαλύτερες εκρήξεις που πλημμύρησαν βασάλτες τη γη (οι Σιβηρικές παγίδες και οι παγίδες της περιοχής Deccan στην Ινδία) συμπίπτουν χρονικά με τις μεγαλύτερες εξαφανίσεις (τέλος της Πέρμιαν, και τέλος της Κρητιδικής). "Είναι καθαρή σύμπτωση;" αναρωτήθηκαν οι Saunders και Reichow.

Ενώ δεν είναι πιθανό να είναι καθαρή τύχη, οι ερευνητές του Λέιτσεστερ ενδιαφέρονται να βρουν ποιος μπορεί είναι ακριβώς ο μηχανισμός θανάτωσης. Μια δυνατότητα είναι τα αέρια που απελευθερώνονται από την ηφαιστειακή δραστηριότητα οδηγούν σε έναν παρατεταμένο ηφαιστειακό χειμώνα, που προκαλείται από τα θειούχα αερολύματα, που ακολουθούνται μέχρι μια περίοδο θέρμανσης με τη βοήθεια του CO₂. 

Οι Σιβηρικές Παγίδες είναι η μεγαλύτερη γνωστή ηπειρωτική περιοχή με μεγάλη συγκέντρωση βασάλτη. Περίπου πριν 250 εκατομμύρια έτη στο υψηλό γεωγραφικό πλάτος του Βόρειου Ημισφαιρίου, ελευθερώθηκε ηφαιστειακή λάβα καλύπτοντας απέραντες εκτάσεις της γήινης επιφάνειας. Εν τω μεταξύ, είναι εν εξελίξει μια σημαντική συζήτηση σχετικά με την προέλευση αυτών των περιοχών - συμπεριλαμβανομένων των σιβηρικών παγίδων - και της περιβαλλοντικής επίδρασής τους.

Πως έμοιαζε ο κόσμος πριν 250 εκατομμύρια χρόνια

Χρησιμοποιώντας ραδιομετρικές τεχνικές χρονολόγησης και σε συνδυασμό μιας γεωχημικής ανάλυσης, ελπίζουν να έχουν ποιο ακριβή ηλικία της έκτασης των Σιβηρικών Παγίδων. Η μέτρηση της ποσότητας του αερίου που απελευθερώθηκε κατά τη διάρκεια αυτών των εκρήξεων πριν 250 εκατομμύρια έτη, αποτελεί πρόκληση για τους επιστήμονες.

Οι ερευνητές, επίσης, θα μελετήσουν μικροσκοπικές παγίδες στα μεταλλεύματα των Σιβηρικών Παγίδων για να υπολογίσουν το αρχικό περιεχόμενο του αερίου. Με τη βοήθεια αυτών των στοιχείων ελπίζουν να είναι σε θέση να αξιολογήσουν τα ποσά του SO₂ και του CO₂ που απελευθερώθηκαν στην ατμόσφαιρα πριν 250 εκατομμύριο έτη, και εάν αυτό προκάλεσε ή όχι τον κλιματολογικό όλεθρο, εξαφανίζοντας σχεδόν όλη τη ζωή στη γη. Με τη μελέτη της σύνθεσης των ιζηματωδών βράχων της εποχής της μαζικής εξάλειψης, ελπίζουν επίσης να ανιχνεύσουν τις αλλαγές στη χημεία του νερού της θάλασσας που προέκυψε από τις σημαντικές αλλαγές στο κλίμα της Γης.

Από αυτά τα στοιχεία ο καθηγητής Saunders και η ομάδα του ελπίζει να συνδέσει την ηφαιστειακή δραστηριότητα με το γεγονός της εξάλειψης. "Εάν μπορούμε να παρουσιάσουμε, παραδείγματος χάριν, ότι όλη η έκταση των Σιβηρικών Παγίδων εξερράγη συγχρόνως, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις τους ήταν ισχυρές. Η κατανόηση του πραγματικού μηχανισμού θανάτωσης είναι το επόμενο στάδιο", εξήγησε.