Μεγαλύτερη απειλή ξεπροβάλει με το λιώσιμο των πάγων στη Σιβηρία

Πηγή:Science Chronicle, 16 Ιουνίου 2006

Μια νέα μελέτη λέει ότι το μόνιμο στρώμα του πάγου αν λιώσει θα επιταχύνει την παγκόσμια θέρμανση γιατί θα μπορούσαν να ελευθερωθούν 500 δισεκατομμύρια τόνοι πρόσθετου CO₂ γεγονός που δεν έχει προβλεφτεί μέχρι τώρα.

Η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας μπορεί να είναι σημαντικά χειρότερη από όσο αναμενόταν κατά τη διάρκεια του επόμενου αιώνα επειδή η τήξη του μόνιμου στρώματος πάγου πλούσιου σε άνθρακα στη Σιβηρία, μπορεί να αποβάλει εκατοντάδες δισεκατομμυρίων τόνων πρόσθετων αερίων θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, προειδοποίησαν επιστήμονες σε μια νέα μελέτη.

Οι εμπειρογνώμονες ανέφεραν ότι δεν μπορούν να είναι σίγουροι πόσο μεγάλος μπορεί να είναι ο αντίκτυπος, επειδή δεν μπορούν να υπολογίσουν ακριβώς πόσες  πρόσθετες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου θα απορροφηθούν από τα φυτά και τους ωκεανούς.

Μία από τις δυνατότητες που φοβίζουν είναι ότι η θέρμανση που θα προκληθεί από το στρώμα αυτό θα μπορούσε να τροφοδοτήσει τον "κακοήθη κύκλο" όπως το ονόμασε ένας επιστήμονας: Δηλαδή θα μπορούσε να προκαλέσει την τήξη πρόσθετου πάγου, που θα εξαπέλυε περισσότερα αέρια του θερμοκηπίου και θα προκαλούσε έτσι περισσότερη θέρμανση, σε έναν ατέρμονα κύκλο που κανένα δεν ξέρει για πόσο καιρό θα βαστήξει.

Η τήξη του σιβηρικού μόνιμου στρώματος του πάγου, που είναι παγωμένο για χιλιάδες χρόνια, θα μπορούσε να εκτινάξει στην ατμόσφαιρα, περίπου, 500 δισεκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα κατά τη διάρκεια του επόμενου αιώνα, όπως ανέφεραν επιστήμονες από την Αλάσκα, τη Ρωσία και τη Φλόριντα σε μια έκθεση στην επιθεώρηση Science. Για σύγκριση, αυτή τη στιγμή η ατμόσφαιρα περιέχει περίπου 700 δισεκατομμύρια τόνους αερίων του θερμοκηπίου.

Για σύγκριση αυτή η γιγάντια δεξαμενή του άνθρακα, που βρίσκεται κάτω από τα μόνιμο στρώμα του πάγου στη βορειοανατολική Σιβηρία, περιέχει 75 φορές περισσότερο άνθρακα από την ποσότητα που αποδεσμεύεται κάθε χρόνο στην ατμόσφαιρα από το κάψιμο των ορυκτών καυσίμων.

Η Σιβηρία δεν είναι η μόνη περιοχή της Γης που σκεπάζεται από τεράστια στρώματα μόνιμων πάγων, αφού αυτά υπάρχουν και στην Αλάσκα, τον Καναδά και τη βόρεια Ευρώπη. Η περιοχή της Σιβηρίας είναι ενδεχομένως η μεγαλύτερη στον κόσμο, αφού έχει έκταση περίπου 1.000.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, με ένα μέσο βάθος περίπου 25 μέτρων.

Τα αυτοκίνητα, οι εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας και οι υπόλοιποι καυστήρες ορυκτών καυσίμων απελευθερώνουν τουλάχιστον 6 δισεκατομμύρια μετρικούς τόνους διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα κάθε χρόνο, που συμβάλλουν στην παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας, υπολογίζουν οι ειδικοί.

"Είμαστε επιστήμονες, και έτσι φροντίζουμε να είμαστε συντηρητικοί στις εκτιμήσεις μας. Αλλά θα έλεγα ότι το φαινόμενο αυτό θα μπορούσε να κάνει την άνοδο της παγκόσμιας θερμοκρασίας σημαντικά χειρότερη από το αναμενόμενο", λέει ο Ted Schurr, που είναι ένας από τους τρεις συντάκτες του άρθρου. Οι άλλοι συντάκτες είναι ο Sergey Α. Zimov της ρωσικής ακαδημίας των επιστημών και ο Terry Chapin του πανεπιστημίου της Αλάσκας στην πόλη Fairbanks.

Ο Schurr, καθηγητής της βοτανικής σε πανεπιστήμιο της Φλόριντα στην πόλη Gainesville, ταξίδεψε στη Σιβηρία για να συλλέξει δείγματα του μόνιμου στρώματος του πάγου -- μόνιμα παγωμένο έδαφος πλούσιο σε σωματίδια σκόνης πλούσια σε άνθρακα που έχουν συσσωρευτεί κατά τη διάρκεια ενάμισι εκατομμυρίων ετών. Ο Schurr εξήγαγε δείγματα μόνιμου πάγου μέχρι 3 μέτρα κάτω από το έδαφος, και κατόπιν τα μετέφερε πίσω στη Φλόριντα σε ειδικά δοχεία.

Όταν έλιωσε στο εργαστήριό του τον πάγο στην Gainesville, τα μικρόβια επιτέθηκαν και απορρόφησαν τον άνθρακα, που μετασχημάτισαν ένα μεγάλο μέρος του σε αέριο διοξειδίου του άνθρακα. Ο Schurr μέτρησε το ρυθμό εκπομπής του διοξειδίου του άνθρακα με τη βοήθεια υπέρυθρης ακτίνας που περνούσε μέσα από αυτό. Η εκτίμηση του ήταν ότι θα έχουμε 500 δισεκατομμύρια τόνους πρόσθετες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Το διοξείδιο του άνθρακα είναι το πιο γνωστό αέριο του θερμοκηπίου: Επιταχύνει την παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας με την παγίδευση της υπέρυθρης ακτινοβολίας προτού αυτό να μπορέσει να αφήσει την ατμόσφαιρα. Τα απολιθωμένα ορυκτά καύσιμα, όταν καίγονται είναι σημαντικές πηγές ατμοσφαιρικού διοξειδίου του άνθρακα.

Τα κύρια μοντέλα του κλίματος δεν έχουν ενσωματώσει τη δυνατότητα να υπάρχει μια σημαντική νέα πηγή αερίου του θερμοκηπίου από τη Σιβηρία. Και έτσι ο Chris Field, διευθυντής του τμήματος του Ίδρύματος Carnegie για την παγκόσμια οικολογία στο Στάνφορντ, συνεργάζεται με τους συντάκτες της έκθεσης για να ενσωματώσουν τα συμπεράσματά τους στα βελτιωμένα υπολογιστικά μοντέλα της μελλοντικής αλλαγής του κλίματος.

"Θα μπορούσε να ανεβάσει τις θερμοκρασίες πολύ πέρα από τις τρέχουσες προβλέψεις. Δεύτερον, θα μπορούσε να αυξήσει το ρυθμό με τον οποίο αυξάνονται οι θερμοκρασίες", λέει ο παλαιοκλιματολόγος David Anderson.

Ο Anderson σημείωσε ότι τα σημερινά μοντέλα υπολογίζουν ότι η μέση πλανητική θερμοκρασία θα αυξηθεί κατά 2.8 βαθμούς Κελσίου εάν διπλασιαστούν τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα. Είναι αβέβαιο, εν τούτοις, πόσο γρήγορα αυτή η αύξηση θα μπορούσε να εμφανιστεί.

"Πιθανά, η τήξη του μόνιμου στρώματος του πάγου θα μπορούσε τελικά να συμβεί μετά από αρκετούς αιώνες, και να έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της μέσης πλανητικής θερμοκρασίας περισσότερο από 5.5 βαθμούς Κελσίου", συμπληρώνει ο Anderson.

Η μελέτη στο Science παρουσιάζει τις ποσότητες του παγωμένου άνθρακα σε όλον τον κόσμο, κι όχι μόνο στη Σιβηρία, να είναι πολύ υψηλότερες από όσο προηγουμένως ήταν υπολογισμένες, τονίζει ένας εμπειρογνώμονας του κλίματος στο Εθνικό Εργαστήριο Lawrence Livermore.

"Γνωρίζαμε μέχρι τώρα περίπου το παγωμένο μόνιμο στρώμα στη Σιβηρία", εξήγησε ο ατμοσφαιρικός επιστήμονας Bala Govindasamy του ίδιου εργαστηρίου. "Οι προηγούμενες εκτιμήσεις για το παγκόσμιο μόνιμο στρώμα του πάγου ήταν μεταξύ 200 και 400 δισεκατομμυρίων τόνων. Αυτή η μελέτη έχει βρει πιο υψηλή περιεκτικότητα σε άνθρακα στη Σιβηρία και υπολογίζει ότι η συνολική παγκόσμια ποσότητα θα μπορούσε να είναι περίπου 1.000 δισεκατομμύρια τόνοι".

Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος  των Η.Ε είχε εκτιμήσει αρχικά ότι η άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου θα ήταν από 2,5 έως 6 βαθμούς Κελσίου κατά τη διάρκεια του επόμενου αιώνα, συμπληρώνει ο Govindasamy. Τα νέα όμως στοιχεία μπορεί να ωθήσουν την εκτίμηση πολύ υψηλότερα -- από 3 έως 8.3 βαθμούς.

Ο Kevin Trenberth, ένας από τους κορυφαίους ειδικούς στα μοντέλα του κλίματος, είπε ότι είναι "δύσκολο να πούμε τα συμπεράσματα πόση επίπτωση θα έχουν στις προβλέψεις για τη παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας, αλλά τα αποτελέσματα είναι πιθανώς σημαντικά", τόνισε.