Βαθύς πάγος μας αποκαλύπτει την ιστορία του κλίματος

Πηγή: BBC, 4 Σεπτεμβρίου 2006

Η ανάλυση του αρχαιότερου πυρήνα πάγου που έχουμε στη διάθεση μας, δείχνει ότι τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα βρίσκονται στο υψηλότερο σημείο τώρα από οποιαδήποτε στιγμή από τα τελευταία 800.000 χρόνια. Αυτό επιβεβαιώνει η πιο πρόσφατη μελέτη του καρότου του πάγου που εξήχθηκε από την Ανταρκτική.

Ο πυρήνας πάγου ανασύρθηκε από τη λεγόμενη Λευκή Ήπειρο της Ανταρκτικής, η οποία είναι περισσότερο γνωστή ως Dome C (ένα οροπέδιο σε ύψος 3.000 μέτρων). Την ανάσυρση έκανε η αποστολή Epica (European Project for Ice Coring in Antarctica) την οποία αποτελούν επιστήμονες δέκα χωρών.

Το ευρωπαϊκό αυτό πρόγραμμα για την εξαγωγή τμημάτων πάγου (καρότων πάγου) από την Ανταρκτική (EPICA), σκοπεύει να ανακαλύψει τη σύσταση του αέρα εδώ και χιλιάδες χρόνια μέσα σε αυτούς τους θυλάκους, και προχωρά 210.000 χρόνια πίσω στο παρελθόν.

Οι πυρήνες αυτοί είναι το καλύτερο αρχείο από τη γήινη περιβαλλοντική ιστορία που μένει στον πλανήτη. Με την ανάλυση των αερίων που κλειδώνονται σε χοντρά κομμάτια  πάγου 10 cm, οι ερευνητές μπορούν να αναδημιουργήσουν τα αέρια που αποτέλεσαν την ατμόσφαιρα οποιαδήποτε στιγμή από τη σημερινή ημέρα μέχρι και τις προηγούμενες τέσσερις εποχές του πάγου.

Οι επιστήμονες αφού ανέλυσαν τις φυσαλίδες του αέρα που ήταν παγιδευμένες στον πυρήνα του πάγου, που κατάφεραν να ανασύρουν από βάθος 3,2 χιλιομέτρων στην Ανταρκτική, έδειξαν ότι οι σημερινές συγκεντρώσεις των αερίων του θερμοκηπίου (μεθάνιο και διοξειδίου του άνθρακα) είναι πρωτοφανείς.

Κι δεν μπορούν μόνο να δουν τις προηγούμενες συγκεντρώσεις του διοξειδίου του άνθρακα και του μεθανίου  - τα δύο κύρια αέρια που κατηγορούνται τώρα για την παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας - στις φέτες, μπορούν επίσης να μετρήσουν και τις προηγούμενες θερμοκρασίες από τα δείγματα.

Μικροσκοπικές φυσαλίδες στον πάγο ηλικίας χιλιάδων ετών κρατούν το κλειδί της κατανόησης των αερίων του θερμοκηπίου, του παρελθόντος και του μέλλοντος.

Η μελέτη αυτών των δειγμάτων από τα βάθη των πάγων είναι άκρως σημαντική αφού κάθε στρώμα πάγου διαθέτει περιβαλλοντολογικές πληροφορίες από διαφορετικές εποχές, αποτελώντας στην ουσία ένα κλιματικό ημερολόγιο εκατοντάδων χιλιάδων ετών του πλανήτη. Όπως είναι ευνόητο όσο πιο βαθιά καταφέρνει να φτάσει το επιστημονικό τρυπάνι και όσο πιο βαθιά βρίσκεται ο πυρήνας που ανασύρεται τόσο πιο παλιές είναι και οι πληροφορίες που διαθέτει.

Η μελέτη γίνεται με την ανάλυση της παρουσίας διαφορετικών ισοτόπων του ατόμου του υδρογόνου που βρίσκονται κατά προτίμηση στο χιόνι, όταν οι θερμοκρασίες είναι σχετικά θερμές.

Οι επιστήμονες εξήγαγαν έναν πυρήνα (καρότο) του πάγου με ένα τρυπάνι από την Ανταρκτική. Για ένα μήκος 3 km, ο πυρήνας του πάγου κρατά θυλάκους του αέρα που ήταν στη γήινη ατμόσφαιρα πριν από σχεδόν 1 εκατομμύριο χρόνια μέχρι την σημερινή εποχή.

Ο πυρήνας της Ανατολικής Ανταρκτικής είναι η μακρύτερη και βαθύτερη στήλη του πάγου που εξήχθηκε ποτέ. Και οι οι επιστήμονες του προγράμματος λένε ότι το περιεχόμενό του δείχνει ότι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να φέρουν σε κατάσταση κινδύνου τον πλανήτη με τις αλλαγές του κλίματος.

Τα προηγούμενα αποτελέσματα από τον πυρήνα του προγράμματος Epica δημοσιεύθηκαν το 2004 και το 2005, απαριθμώντας γεγονότα που συνέβησαν πριν 440.000 και 650.000 χρόνια αντίστοιχα. Οι επιστήμονες έχουν φτάσει τώρα σε όλο το μήκος της στήλης, άλλα 150.000 χρόνια πίσω.

Η εικόνα είναι η ίδια: το διοξείδιο του άνθρακα και η θερμοκρασία αυξάνονται και πέφτουν μαζί.

"Πέρα από την επιβεβαίωση των αλλαγών, το σημαντικό στοιχείο για μένα είναι ότι η ανάλυση του πυρήνα πάγου δεν μας επιτρέπει να αισιοδοξούμε. Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να δείχνει ότι η Γη μπορεί από μόνη της να αναστρέφει την κατάσταση. Όπως φαίνεται, οι κλιματικές αλλαγές και η αύξηση της θερμοκρασίας θα είναι μόνιμες και φυσικά επικίνδυνες", δήλωσε ο καθηγητής Δρ Eric Wolff της Βρετανικής Αποστολής στην Ανταρκτική.

Οι πυρήνες πάγου μας αποκαλύπτουν το ρυθμό μεταβολής του γήινου φυσικό κλίματος κατά τη διάρκεια των τελευταίων 800.000 ετών. Όταν το διοξείδιο του άνθρακα άλλαζε υπήρχε πάντα μια συνοδευτική αλλαγή του κλίματος. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 200 ετών η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει αυξήσει το διοξείδιο του άνθρακα έξω από το φυσικό εύρος", εξήγησε ο Δρ Wolff.

Στον πυρήνα, η γρηγορότερη αύξηση που φάνηκε ήταν της τάξεως των 30 μερών ανά εκατομμύριο (PPM) για μία περίοδο κατά προσέγγιση 1.000 ετών. "Τα τελευταία 30 PPM της αύξησης έχουν πραγματοποιηθεί σε ακριβώς 17 χρόνια. Είμαστε πραγματικά στην κατάσταση όπου δεν έχουμε κάτι ανάλογο στα αρχεία μας", συμπλήρωσε.

Το επιστημονικό σχέδιο είναι τώρα να επεκταθεί η έρευνα με τη βοήθεια του πάγου ακόμα πιο πίσω χρονικά. Έτσι, οι επιστήμονες σκέφτονται μια άλλη θέση, κοντά θέση γνωστή ως Dome A (Dome Argus), για να δουν τα στοιχεία του ατμοσφαιρικού αέρα μέχρι 1, 5 εκατομμύρια χρόνια πριν.

Μερικές από τις αυξήσεις στο διοξείδιο του άνθρακα θα απορροφηθούν από τους φυσικούς "νεροχύτες" στο έδαφος και στους ωκεανούς, όπου εκεί ζουν αμέτρητοι οργανισμοί πλανγκτόν, που 'ρουφούν' τον άνθρακα από την ατμόσφαιρα δεδομένου ότι χτίζουν τους σκελετούς τους καθώς και τα καλύμματα τους (κοχύλια).

Αλλά η Δρ Corinne Le Quιrι, του πανεπιστημίου της Ανατολικής Αγγλίας, προειδοποίησε ότι αυτοί οι νεροχύτες μπορούν να γίνουν λιγότερο αποδοτικοί κατά τη διάρκεια των επόμενων χρόνων.

Δεν θα μπορούσαμε να στηριχθούμε σε αυτά τα είδη για αποθηκεύουμε τις εκπομπές μας, είπε. "Παραδείγματος χάριν, δεν ξέρουμε ποιά θα είναι η επίδραση της οξύτητας των ωκεανών στα θαλάσσια οικοσυστήματα. Υπάρχει πιθανότητα επιδείνωσης, "εξήγησε.

Αν απορροφηθεί περισσότερο CO₂ από τους ωκεανούς θα αυξήσει την οξύτητά τους, και διάφορες πρόσφατες μελέτες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τελικά αυτό θα αναστατώσει τη συνατότητα που έχουν οι θαλάσσιοι μικροοργανισμοί να χρησιμοποιούν το ανθρακικό ασβέστιο στο νερό για να φτιάξουν τα σκληρά τμήματα τους.