Ένα κρανίο ηλικίας 40.000 ετών δείχνει χαρακτηριστικά του σύγχρονου ανθρώπου αλλά και του Νεάντερταλ

Πηγή: Associated Press, 17 Ιανουαρίου 2007

Ένα κρανίο ηλικίας 35.000 έως 40.000 ετών που ανακαλύφθηκε σε μια σπηλιά στη Ρουμανία ρίχνει φως - αλλά και για άλλη μια φορά λάδι στη φωτιά - στο πολυσυζητημένο θέμα σχετικά με τη διασταύρωση του Νεάντερταλ με τον σύγχρονο άνθρωπο. Το κρανίο αυτό - που ονομάστηκε Oase 2 - παρουσιάζει χαρακτηριστικά και των δύο ειδών, γεγονός που μαρτυρεί ότι τα δύο είδη πρέπει να είχαν συνευρεθεί.

Πλήθος μελετών οι οποίες δίνουν αντικρουόμενα αποτελέσματα έχουν κατά καιρούς δημοσιευθεί σχετικά με το συγκεκριμένο ζήτημα. Αν και οι περισσότεροι ερευνητές έχουν πλέον καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρξε επιμειξία μεταξύ των δύο ειδών, ο Erik Trinkaus από το Πανεπιστήμιο Ουάσιγκτον στο Σεντ Λούΐς και οι συνεργάτες του, που μελέτησαν το κρανίο από τη Ρουμανία, πιστεύουν ακράδαντα το αντίθετο.

Το κρανίο που μελέτησαν οι αμερικανοί ερευνητές βρέθηκε το 2004 στο Pestera cu Oase - Σπήλαιο των Οστών - της Ρουμανίας. Όπως αναφέρουν οι επιστήμονες στην επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences» διαθέτει τις αναλογίες του σύγχρονου ανθρώπου και δεν φέρει τα χαρακτηριστικά έντονα υπερόφρυα τόξα του Νεάντερταλ. Την ίδια στιγμή όμως διαθέτει άλλα στοιχεία που είναι συνήθη στους Νεάντερταλ, όπως επίπεδο πρόσωπο, μεγάλη μαστοειδή απόφυση (οστό που αποτελεί την προς τα πίσω και κάτω συνέχεια του μέσου αφτιού) και πολύ μεγάλους γομφίους.

"Οι διαφορές αυτές θέτουν σημαντικά ερωτήματα σχετικά με την εξελικτική ιστορία του σύγχρονου ανθρώπου", ανέφερε ο Joao Zilhao από το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, ο οποίος συμμετείχε στη μελέτη. Ο ερευνητής σημείωσε ότι τα νέα ευρήματα είναι πιθανό να μαρτυρούν εκτός από την περίπτωση της επιμειξίας, το ενδεχόμενο του αταβισμού, της επανεμφάνισα δηλαδή αρχαίων χαρακτηριστικών στον σύγχρονο άνθρωπο.

Αν τα ευρήματα της τελευταίας έρευνας επιβεβαιωθούν, το κρανίο αυτό θα είναι το αρχαιότερο οστό σύγχρονου ανθρώπου που έχει βρεθεί ποτέ στην Ευρώπη, αν και την περασμένη εβδομάδα ερευνητές ανακοίνωσαν ότι βρήκαν κοντά στη Μόσχα ανθρώπινα εργαλεία 45.000 ετών

Σύμφωνα με τον Zilhao υπάρχει και η περίπτωση όλη αυτή η συζήτηση και η διαφωνία που καλά κρατεί επί έτη να οφείλεται στις περιορισμένες -τουλάχιστον έως σήμερα - δυνατότητες της επιστήμη. Ο σύγχρονος άνθρωπος εμφανίστηκε στην υποσαχάρια Αφρική πριν από 190.000 χρόνια και εκτιμάται ότι μετακινήθηκε προς την Ευρώπη και εξαπλώθηκε σε αυτήν πριν από 45.000 έως 50.000 χρόνια. Αντικατέστησε πλήρως δε τον αρχαιότερο του Νεάντερταλ πριν από περίπου 30.000 χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι τα δύο είδη υπήρχαν παράλληλα για τουλάχιστον 10.000 χρόνια. Το κρανίο που τώρα εξετάστηκε και βρέθηκε στη Ρουμανία εκτιμάται ότι αποτελεί το αρχαιότερο απολίθωμα του σύγχρονου ανθρώπου που ανακαλύπτεται στην Ευρώπη.

"Η ανακάλυψη έφερε στο φως το αρχαιότερο εύρημα Πρωτανθρώπου στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Αν και η επιστημονική αξία του είναι αναμφισβήτητη, δεν προσφέρει ικανές αποδείξεις επιμιξίας μεταξύ Νεάντερταλ και σύγχρονου ανθρώπου", λέει ο δρ Ρίτσαρντ Ποτς, του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Σμιθσόνιαν των ΗΠΑ. Τα χαρακτηριστικά του κρανίου, που αποδίδονται στους Νεάντερταλ, μπορεί να μην είναι τίποτε παραπάνω από αφρικανικά χαρακτηριστικά, που μεταδώθηκαν ύστερα από μετακινήσεις πληθυσμών προς την Ευρώπη.

Την ίδια ώρα, μια άλλη επιστημονική ομάδα, υπό τον δρ Σβάντε Πάμπο, του Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Μαξ Πλανκ της Λειψίας στη Γερμανία, προσπαθεί να αποκωδικοποιήσει το γονιδίωμα του Νεάντερταλ, ώστε να κατανοήσει τη σχέση του με τον σύγχρονο άνθρωπο.

Ποιες είναι οι επικρατέστερες θεωρίες

Τα μέχρι στιγμής δεδομένα σχετικά με το ζήτημα της επιμειξίας σύγχρονου ανθρώπου και Νεάντερταλ μάλλον οδηγούν σε αντίθετα συμπεράσματα από αυτά που εξήγαγε η ομάδα από το Πανεπιστήμιο Ουάσιγκτον. Η ανάλυση του πρώτου τμήματος του γονιδιώματος του Νεάντερταλ που δόθηκε πέρυσι στη δημοσιότητα μαρτυρεί ότι δεν υπήρξε διασταύρωση.

Βέβαια οι ίδιοι οι ερευνητές που έκαναν την ανάλυση ανέφεραν με ταυτόχρονη δημοσίευση τους τον περασμένο Νοέμβριο στις επιθεωρήσεις «Nature» και «Science» ότι τα μέχρι στιγμής στοιχεία που έχουν στα χέρια τους βασίζονται σε μελέτη μιτοχονδριακού DNA (γενετικό υλικό που προέρχεται από τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας των κυττάρων).

Αν και το μιτοχονδριακό DNA έχει δείξει ότι οι Νεάντερταλ είναι διαφορετικοί από εμάς, δίνει περιορισμένες πληροφορίες. Η έρευνα αυτή, όπως και πολλές άλλες, βρίσκεται σε εξέλιξη και σίγουρα το ζήτημα θα παραμείνει ανοιχτό για μεγάλο ακόμη διάστημα.

Οι περισσότεροι επιστήμονες θεωρούν ότι όλοι οι σύγχρονοι άνθρωποι κατάγονται από έναν αφρικανικό πληθυσμό και αποτελούν διαφορετικό είδος από τους Νεάντερταλ, εξελίχθηκαν πολύ πρόσφατα στην Αφρική, δηλαδή τα τελευταία 150.000 χρόνια περίπου, και ότι στην ουσία δεν είχαν καμία σχέση ουσιαστικά με τους Νεάντερταλ. Η σχολή αυτή σχετικά με την καταγωγή του σύγχρονου ανθρώπου λέγεται "single origin model" ή "out of Africa model".