Τι θα μπορούσε να βρίσκεται κάτω από τον πάγο της Ευρώπης, το φεγγάρι του Δία;

Πηγή: ScienceDaily, 14 Δεκεμβρίου 2007

Η Ευρώπη το φεγγάρι του Δία είναι μακριά όπως πάντα, αλλά μια νέα έρευνα φέρνει τους επιστήμονες πιο κοντά στην εξερεύνηση του τεράστιου ωκεανού της καλυμμένου με πάγο και στον προσδιορισμό της πιθανότητας να έχει ζωή.

Παχύς ή λεπτός φλοιός πάγου στο φεγγάρι Ευρώπη του Δία; Οι επιστήμονες είναι σχεδόν σίγουροι ότι η Ευρώπη έχει έναν ωκεανό κάτω από την επιφάνεια του πάγου, αλλά δεν ξέρουν πόσο παχύ μπορεί να είναι ο πάγος. Αυτή η καλλιτεχνική εικόνα επεξηγεί τις δύο πιθανές απόψεις για τον πάγο της Ευρώπης.

"Εδώ και λίγα χρόνια μάθαμε πολλά για την Ευρώπη," λέει ο William McKinnon, καθηγητής της Γης και των πλανητικών επιστημών στο πανεπιστήμιο στο St. Louis.

"Πριν ήμαστε σχεδόν βέβαιοι ότι υπήρχε ωκεανός, αλλά τώρα η επιστημονική κοινότητα είναι πιο σίγουρη για τον ωκεανό. Είμαστε τώρα έτοιμοι να ερευνήσουμε αυτό τον ωκεανό και το φλοιό του πάγου που τον καλύπτει. Έχουμε διάφορες νέες ανακαλύψεις και τεχνικές που μπορούν να μας βοηθήσουν να το κάνουμε".

Ο McKinnon αναφέρεται στις λεπτομερείς μεθόδους που μπορούν να μετρήσουν τόσο τη βαρύτητα όσο και το μαγνητικό πεδίο που έγιναν από διαστημόπλοια σε τροχιά γύρω από την Ευρώπη για να χαρακτηρίσουν τον ωκεανό της Ευρώπης. Παρατηρώντας πώς το φεγγάρι λυγίζει και παραμορφώνεται και μετρώντας τις μαγνητικές μεταβολές, οι ερευνητές μπορούν να καθορίσουν το πάχος του πάγου πάνω από τον ωκεανό και μάλιστα να μάθουμε ακόμη και το πόσο αλμυρός είναι ο ωκεανός. Ένα νέο μοντέλο δείχνει ότι η ακτινοβολία στην Ευρώπη είναι πολύ λιγότερη, μέχρι και δύο τρίτα λιγότερη, από όσο τα προηγούμενα μοντέλα πρόβλεπαν, κάνοντας το περιβάλλον πιο φιλόξενο να λειτουργήσουν είτε τα διαστημικά σκάφη σε τροχιά είτε τα ρόβερ που τυχόν θα προσεδαφιστούν.

Η περίπλοκη επανεπεξεργασία των στοιχείων από την αποστολή του Γαλιλαίου μας έχει αποκαλύψει νέες πληροφορίες για τη χημεία της επιφάνειας της Ευρώπης. Αυτή δείχνει την παρουσία διοξειδίου του άνθρακα, μια σημαντική χημική ουσία για τη ζωή, που προέρχεται πιθανότατα από τον ωκεανό κάτω από την επιφάνεια. Αυτό δείχνει ότι βελτιωμένες μετρήσεις που θα γίνουν από ένα διαστημόπλοιο σε τροχιά, έχουν πιθανότητα να ανιχνεύσουν τις ενώσεις που δεν βρίσκονται στα στοιχεία του Γαλιλαίου.

Οι μελλοντικές εξερευνήσεις της Ευρώπης θα ωφεληθούν από τα πρόσφατα συμπεράσματα του διαστημικού σκάφους Cassini, που βρήκε ενεργά γκέυζερ στον Εγκέλαδο το φεγγάρι του Κρόνου. "Η Ευρώπη είναι ένα νέο, γεωλογικά ενεργό αντικείμενο όπως και ο Εγκέλαδος," λέει McKinnon. Ο Γαλιλαίος δεν είδε καθόλου λοφία υλικού να πετάγονται από την επιφάνεια της Ευρώπης, όπως αυτά που είδαμε στον Εγκέλαδο, αλλά δεν είχε και τα καλύτερα όργανα για να ανιχνεύσει αυτά τα καυτά σημεία. "Τώρα ξέρουμε που πρέπει να ψάξουμε," αναφέρει ο McKinnon, "και πρέπει να αναμείνουμε το απροσδόκητο."

Οι νέες τεχνικές στο ραντάρ θα είναι ένα βασικό συστατικό για την Ευρώπη. "Υπάρχουν θεωρίες για το εάν ο πάγος πάνω από τον ωκεανό είναι παχύς ή λεπτός, και τώρα έχουμε τη δυνατότητα να το βρούμε με το ραντάρ," λέει ο γεωφυσικός Donald Blankenship στο πανεπιστήμιο του Τέξας. "Έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να γίνει από το ραντάρ στο Mars Express που φωτογράφησε το βόρειο πολικό κάλυμμα του Άρη, και το ραντάρ υψηλής ανάλυσης του Mars Reconnaissance Orbiter. Το ραντάρ μπορεί να μας δώσει μια λεπτομερή εικόνα του τι κρύβεται κάτω από τον πάγο της Ευρώπης. Το ραντάρ θα είναι σε θέση επίσης να εντοπίσει και το υγρό νερό και μέσα και κάτω από το στρώμα, ακριβώς όπως μπορεί να επισημάνει το νερό μέσα στις βαθιές ρωγμές και τις λίμνες κάτω από τον πάγο της Ανταρκτικής.

Οι ερευνητές προετοιμάζονται επίσης για την ημέρα που στο μέλλον θα είναι σε θέση να φτάσουν στην επιφάνεια της Ευρώπης και τελικά να εξερευνήσουν άμεσα τον ωκεανό της. Στο μεταξύ, οι ερευνητές χρησιμοποιούν ακραία περιβάλλοντα πάνω στη Γη καθώς και τα εργαστήρια τους. Για παράδειγμα οι καλυμμένες με πάγο λίμνες στην Ανταρκτική είναι ένα μικρής κλίμακας ανάλογο μέρος με αυτό που μπορούν να βρούν στην Ευρώπη.

Υπάρχει ήδη σε λειτουργία ένα πρότζεκτ, που λέγεται Endurance, και που θα φτιάξει ένα ρομπότ για να χαρτογραφήσει την Ανταρκτική. Ο ρομποτικός εξερευνητής θα είναι σε θέση να δημιουργήσει όχι μόνο τρισδιάστατους χάρτες της λίμνης κάτω από την επιφάνεια της Ανταρκτικής, αλλά επίσης και να χαρτογραφήσει τη βιοχημεία του νερού, επισημαίνοντας τις χημικές υπογραφές που μπορούν να δείξουν ζωή.

Για την Ευρώπη, η εξερεύνηση της περιοχής κάτω από τον πάγο θα αργήσει. Στο μεταξύ, λένε οι ερευνητές, μια πιο στενή παρατήρηση της Ευρώπης είναι δυνατόν να γίνει από ένα διαστημικό σκάφος σε τροχιά, που θα είναι ικανό να μετρήσει τη βαρύτητα και τα μαγνητικά πεδία, να βρει τη σύνθεση της επιφάνειας, να αναζητήσει τα ενεργά ηφαίστεια ή τις πρόσφατες εκρήξεις, και να χρησιμοποιήσει το ραντάρ για να καταλάβει τη σχέση μεταξύ της επιφάνειας και του υπεδάφους της.