Το μεγαλύτερο πρόβλημα του 21ου αιώνα
Οι ανθρώπινες επιδράσεις στο κλίμα της Γης

Άρθρο, Φεβρουάριος 2002

Αναμφισβήτητα, η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου, είναι το μεγαλύτερο, περιβαλλοντικό, πρόβλημα που θα αντιμετωπίσουμε στον 21ο αιώνα.

Η επιστημονική κοινότητα συναινεί ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα αλλάζει το κλίμα του πλανήτη. Οι εκθέσεις που μας έρχονται από τη Διεθνή Επιτροπή Σχετικά με την Αλλαγή του   Κλίματος (IPCC) - το βασικό επιστημονικό σώμα που δημιουργήθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη και τη Παγκόσμια Μετεωρολογική Οργάνωση (WMO) - έχουν καταστήσει σαφές ότι η ατμόσφαιρα θερμαινόμενη θα προκαλέσει δραματικές αλλαγές που θα έχουν επιπτώσεις σε κάθε γωνία της Γης.

Δυστυχώς μπορούν να αναμένονται συχνότερα ακραία καιρικά γεγονότα , συμπεριλαμβανομένων πλημμυρών, κύματα θερμότητας, θυελλών, ξηρασιών και διακοπές στις παροχές του νερού σε πολλά μέρη της Γης. Κατά συνέπεια,  θα εξαπλωθούν σοβαρές ασθένειες όπως η ελονοσία και ο κίτρινος πυρετός που είχαν σχεδόν εξαλειφθεί. Εργασίες που στηρίζονταν σε φυσικά στοιχεία θα επηρεαστούν πολύ, όπως η γεωργία, η αλιεία και η δασονομία.

Από την άλλη μεριά καθώς τα πολικά καλύμματα του πάγου θα λειώσουν, θα σημειωθεί άνοδος στις στάθμες της θάλασσας, και δυστυχώς ολόκληρα έθνη σε νησιά του Ειρηνικού ωκεανού ή παραθαλάσσιες πόλεις στη Μεσόγειο θα εξαφανιστούν. Οι πλημμύρες στα παράκτια μέρη θα αφήσουν εκατοντάδες χιλιάδες άστεγους και βέβαια αυτό θα συμβεί στις φτωχές και αναπτυσσόμενες χώρες.

Παρά τις επείγουσες προειδοποιήσεις της επιστημονικής κοινότητας, οι πολιτικοί ηγέτες των πλούσιων χωρών,  χρονοτριβούν, με διάφορες δικαιολογίες, στις προσπάθειές να μειωθούν τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Η απόφαση των ΗΠΑ να μην υπογράψουν το πρωτόκολλο του Κιότο, στο Μαρακές το Νοέμβριο του 2001,  ήταν και απογοητευτική αλλά και προβλέψιμη. Για σχεδόν μια δεκαετία, οι ηγέτες του κόσμου ήταν ανίκανοι να εκπληρώσουν τις υποσχέσεις που έκαναν στη συνάντηση κορυφής για την Προστασία της Γης, το 1992 στο Ρίο, για να μειώσουν τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα, την αρχική αιτία της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου.

Το 1997, οι ηγέτες όλων των χωρών συναντήθηκαν και πάλι στο Κιότο της Ιαπωνίας, για να αναθεωρήσουν τους στόχους που είχαν θέσει στο Ρίο προτού πέντε χρόνια. Αλλά παρά τις αποφάσεις για μια μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, δυστυχώς το καθαρό ποσό του ελευθερωμένου διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα έχει αυξηθεί αισθητά. Μόνο στις ΗΠΑ, οι εκπομπές του CO₂ αυξήθηκαν 10.7% από το 1990 ως το 1997. Λαμβάνοντας υπόψη αυτό, το πρωτόκολλο του Κιότο πρόσφερε μια light έκδοση των αρχικών στόχων.

Τελικά στη διάσκεψη του Μαρόκου, τον περασμένο Νοέμβριο, οι εκπρόσωποι μετέτρεψαν σε νομικό κείμενο την πολιτική συμφωνία της Βόννης για την εφαρμογή του πρωτοκόλλου του Κιότο. Στο διάστημα 2008 έως 2012, οι χώρες που θα επικυρώσουν τη συμφωνία θα πρέπει να μειώσουν την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου κατά 2%, κατά μέσο όρο, σε σχέση με τα επίπεδα του 1990.

Οι ΗΠΑ που είναι η μεγαλύτερη πηγή εκπομπών του CO₂, από υγρά και στερεά καύσιμα, δεν υπέγραψαν τη συμφωνία του Μαρακές. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές το 1996 στις ΗΠΑ οι κπομπές έφθασαν τους 1447 εκατομμύρια μετρικούς τόνους διοξειδίου άνθρακα. Κατά συνέπεια, χωρίς την Αμερικανική συμμετοχή, λένε οι επιστήμονες το πρωτόκολλο του Κιότο ή το κάθε πρωτοκολλο είναι καταδικασμένο στην αποτυχία. Αλλά παρά την Αμερικανική αποχή, οι άλλες χώρες με πρώτες τις χώρες της ΕΕ, προσπαθούν να ανταποκριθούν όσο μπορούν στους στόχους του Κιότο.

Έχουμε όλοι ευθύνη για τη μείωση των εκπομπών

Ενώ όμως οι κυβερνήσεις προσπαθούν να σημειώσουν κάποια πρόοδο για να μετριάσουν τις επιδράσεις της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας, λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου, οι εταιρίες αρχίζουν να βλέπουν την αλλαγή του κλίματος ως επιχειρησιακή ευκαιρία. Οι αυξανόμενες τιμές της ενέργειας αναγκάζουν τις επιχειρήσεις να εξετάζουν τρόπους ώστε να κοπεί η κατανάλωση παραδοσιακών καυσίμων και υπόσχονται να ανοίξουν τις επιχειρησιακές αγορές για καινοτόμες επιχειρήσεις στις νέες ενεργειακές τεχνολογίες

Έτσι οι εταιρείες Toyota και Honda έχουν επενδύσει μεγάλα ποσά στην παραγωγή υβριδικών αυτοκινήτων που θα μειώσουν σημαντικά τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου, και οι εταιρίες όπως η ΙΒΜ, Johnson & Johnson κλπ έχουν όλες δεσμευτεί να μειώσουν τις εκπομπές τους, του διοξειδίου του άνθρακά, αρκετά κάτω από το στόχο του Κιότο. 

Ατομικά, μπορούμε επίσης να κάνουμε μια διαφορά υπέρ της σωτηρίας της Γης. Οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα,  από την ανθρώπινη δραστηριότητα, είναι η μεγαλύτερη πηγή αερίων που συμβάλλει έτσι στην παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου. Για παράδειγμα, ο μέσος Αμερικανός είναι αρμόδιος για περίπου 20 τόνους εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κάθε έτος, ένας τεράστιος όγκος κατά κεφαλήν που είναι μεγαλύτερος από οποιασδήποτε βιομηχανικής χώρας.

Η μεταπήδηση στα οικονομικά ως προς την κατανάλωση της βενζίνης οχήματα, η εγκατάσταση ενεργειακού αποδοτικού φωτισμού και η αγορά νεώτερων, αποδοτικότερων συσκευών, είναι όλοι αυτοί τρόποι με τους οποίους μειώνουμε τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα αλλά και τροφοδοτούμε την οικονομία.

Η αλλαγή των καθημερινών μας συνηθειών μπορεί επίσης να βοηθήσει ώστε να μειώσουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Η ελλάτωση της ταχύτητας όταν οδηγούμε (ήδη οι Γερμανοί οικολόγοι δεν οδηγούν πάνω από 120 km/h), η συγκέντρωση υλικών για ανακύκλωση ή η προτίμηση προς δημόσια μέσα μεταφοράς για να πάμε στην εργασία μας, είναι  τρόποι για να μειωθεί η κατανάλωσή υγρών καυσίμων. Η ανακύκλωση σώζει το 70 έως 90 τοις εκατό της ενέργειας και της ρύπανσης, συμπεριλαμβανομένου του CO₂ - που χρησιμοποιείται για τη δημιουργία των πρωτογενών υλικών. Ακόμη και η δενδροφύτευση γύρω από το σπίτι μας ή στον Υμηττό, μπορεί να περιορίσει τις δαπάνες για τα κλιματιστικά μέχρι και 40 τοις εκατό, μειώνοντας έτσι περαιτέρω τις ενεργειακές ανάγκες μας.

Αυτά είναι όλοι μικρά βήματα, αλλά συλλογικά μπορούν να ασκήσουν σημαντική επίδραση. Το μέλλον μας εξαρτάται από αυτό.