Μια παγωμένη θάλασσα από νερό ανακαλύφθηκε στον Άρη

Πηγή: Open University , 22 Φεβρουαρίου 2005

Φωτογραφία της περιοχής Ηλύσια του Κόκκινου Πλανήτη, στην οποία διακρίνονται τεράστιες, επίπεδες και λείες πλάκες, όμοιες με τις ραγισμένες παγωμένες εκτάσεις κοντά στους πόλους της Γης. Οι ατρακτοειδείς αυτές δομές είναι πολύ λείες και έχουν μικρό βάθος. Και αυτό ερμηνεύεται ότι είχαν πλημμυρίσει από νερό, που στο τέλος πάγωσε. Το νερό είχε οδηγηθεί στην περιοχή του ισημερινού μέσα από ποταμούς, οι αποξηραμένες κοίτες των οποίων φαίνονται στις φωτογραφίες. Και οι επιστήμονες συμπεραίνουν ότι νερό υπήρχε στην επιφάνεια του ως πρόσφατα, ενώ ο πάγος δεν έλιωσε από την ακτινοβολία του ήλιου γιατί προστατεύθηκε από στάχτη ηφαιστειακής προέλευσης, με την οποία ήταν καλυμμένος.

Το διαστημικό σκάφος Mars Express της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας βρήκε στοιχεία για μια τεράστια θάλασσα από παγωμένο νερό σε ζεστές συνθήκες κοντά στον ισημερινό του Άρη (Ηλύσια). Δεδομένου ότι οι θερμοκρασίες σε αυτήν την περιοχή μπορούν να φτάσουν πάνω από το σημείο ψύξης του νερού, θα μπορούσε να είναι μια καλή θέση για να ψάξει κάποιος για την ύπαρξη ζωής.

Η παγωμένη θάλασσα έχει διαστάσεις 800 X 900 χιλιόμετρα, και φτάνει μέχρι 45 μέτρα βάθος. Ενώ η επιστημονική ομάδα σκέφτεται ότι ένα καταστροφικό γεγονός πλημμύρισε το τοπίο πριν πέντε εκατομμύρια χρόνια και έπειτα πάγωσε.

Οι προηγούμενες παρατηρήσεις από το Mars Express των επιπέδων του μεθανίου ταιριάζουν με αυτές της πρόσφατης ανακάλυψης του πάγου, έτσι υποστηρίζει τη θεωρία ότι θα μπορούσε η μικροβιακή ζωή να ζήσει κάτω από την παγωμένη ξηρά και γεμάτη ακτινοβολία επιφάνεια του Άρη.

Μετά την επεξεργασία των εικόνων που έστειλε το Mars Express οι επιστήμονες είδαν ατρακτοειδείς πλάκες πάγου καλυμμένες από ηφαιστειακή τέφρα, οι οποίες παρέμειναν στην περιοχή έπειτα από μια κατακλυσμιαία πλημμύρα υγρού νερού πριν από πέντε εκατομμύρια χρόνια. Όσος πάγος δεν ήταν καλυμμένος από την ανακλαστική σκόνη έχει πλέον λιώσει από την ηλιακή ακτινοβολία.

Σήμερα νερό υπάρχει στον Άρη μόνο υπό τη μορφή πάγου στους πόλους τους πλανήτη. Οι επιστήμονες ωστόσο, υποψιάζονται εδώ και χρόνια ότι είναι πιθανό να υπάρχουν μεγάλες αποθέσεις πάγου ρηχά στο υπέδαφος εύκρατων περιοχών. Έχει πλέον επιβεβαιωθεί, εξάλλου, ότι στον πλανήτη υπήρξε κάποτε άφθονο υγρό νερό.

Ο ειδικός επιστήμονας του Ανοικτού Πανεπιστημίου John Murray είναι μεταξύ των επιστημόνων που έκαναν την ανακάλυψη τους με τη βοήθεια των εικόνων που τράβηξε η κάμερα υψηλής ανάλυσης (HRSC) που βρίσκεται στο Mars Express - η πρώτη ευρωπαϊκή αποστολή σε έναν άλλο πλανήτη.

Ο βρετανός επιστήμονας υποστηρίζει ότι η περιοχή της πεδιάδας Elysium είναι χωρισμένη σε παράξενες επίπεδες πλάκες, με γραμμικά ίχνη που άφησαν πίσω τους οι πλάκες πάγου καθώς μετακινούνταν στο σκληρό υπόστρωμα. Επιπλέον, οι κρατήρες της περιοχές είναι ασυνήθιστα ρηχοί, ένδειξη ότι είναι μισογεμάτοι με κάποιο υλικό, όπως πάγος.

Το επιστημονικό όργανο OMEGA (Φασματόμετρο Χαρτογράφησης Ορυκτών στην Ορατή και Υπέρυθρη Ζώνη) του Mars Express, το οποίο αναλύει τη χημική σύσταση της επιφάνειας, δεν κατάφερε να ανιχνεύσει καμία γεωλογική μεταβολή που να υποδηλώνει επίδραση από το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Και το γεγονός ότι δεν υπήρξε ποτέ φαινόμενο θερμοκηπίου σημαίνει ότι ο πλανήτης δεν ήταν ποτέ αρκετά θερμός ώστε να λειώσει το παγωμένο διοξείδιο του άνθρακα (ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου) που υπάρχει στους πόλους. Άρα, το νερό του Άρη δεν ήταν ποτέ υγρό για μεγάλα διαστήματα, εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια.

Στη διαλεύκανση του μυστηρίου ίσως βοηθήσει τώρα το ραντάρ MARSIS (Ηχοβολιστικό Υψομετρικό Ραντάρ Υπεδάφους) του Mars Express, το οποίο πρόκειται να ενεργοποιηθεί σύντομα για να ανιχνεύσει υγρό νερό και πάγο στα ανώτερα στρώματα του εδάφους.

Ζωή στον Άρη

Ο Δρ Murray τόνισε: "Το γεγονός ότι υπήρχαν θερμές και υγρές θέσεις κάτω από την επιφάνεια του Άρη πριν ξεκινήσει η ζωή πάνω στη Γη, και ότι μερικές από αυτές τις θέσεις είναι πιθανώς ακόμα εκεί, σημαίνει ότι υπάρχει πιθανότητα πρωτόγονοι μικροοργανισμοί να επιζούν στον Άρη σήμερα. Αυτή η αποστολή έχει αλλάξει πολλές από τις απόψεις μου για τον Άρη - πρέπει τώρα να πάμε εκεί και να τον ελέγξουμε".

Το νερό που σχημάτισε την θάλασσα, δείχνει να δημιουργείται πρώτα κάτω από την επιφάνεια του Άρη και να ξεχειλίζει ύστερα μέσα από μια σειρά ρωγμών, γνωστών ως Cerberus Fossae, από όπου έρευσε προς τα κάτω σαν μια καταστροφική πλημμύρα. Τελικά, συγκεντρώθηκε σε μια απέραντη περιοχή έκτασης 800 X 900 χιλιομέτρων, πριν περίπου 5 εκατομμύρια χρόνια. Υπολογίζεται ότι αρχικά είχε 45 μέτρα βάθος κατά μέσο όρο, σχεδόν στο ίδιο μέγεθος και το βάθος της Βόρειας Θάλασσας. Και ήταν οι πλάκες του πάγου που σχηματίστηκαν στην επιφάνεια αυτής της θάλασσας, που επέστησε την προσοχή των επιστημόνων του Mars Express.

Η μικρή ηλικία αυτού του χαρακτηριστικού γνωρίσματος έχει προκαλέσει τον ενθουσιασμό μεταξύ των επιστημόνων. Αν και σχηματίστηκε την εποχή που εξελίσσονταν οι πρώτοι ανθρωποειδείς στη Γη από τους πίθηκους, για τους γεωλόγος αυτή η ηλικία είναι πολύ μικρή, και υποστηρίζει την άποψη ότι κάποιες τεράστιες πλημμύρες, που είναι γνωστό ότι εμφανίζονται κάτω από την επιφάνεια του Άρη σε όλη τη γεωλογική ιστορία του, συνεχίζουν ακόμα να συμβαίνουν. Η παρουσία του υγρού νερού για χιλιάδες εκατομμύρια χρόνια, ακόμη και κάτω από την επιφάνεια, είναι ένας πιθανός βιότοπος στον οποίο μπορεί να είχε αναπτυχθεί πρωτόγονη ζωή, αλλά και ακόμα τώρα. Σαφώς αυτή πρέπει να θεωρηθεί τώρα ως μια πρωταρχική περιοχή για τις μελλοντικές αποστολές, που θα ψάξει για την ύπαρξη εξωγήινης ζωής.

Η ανακάλυψη για την θάλασσα από πάγο έγινε από τον Δρ Murray, τον Jan-Peter Muller (Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου), τον Gerhard Neukum (Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου & Υπεύθυνος Ερευνητής) και μια διεθνή ομάδα επιστημόνων που επεξεργάστηκαν τις εικόνες που εστάλησαν από τον Άρη, και πρόκειται να δημοσιευτούν στο επιστημονικό περιοδικό Nature.

Το Mars Express, η πρώτη διαστημική αποστολή της Ευρώπης σε έναν άλλο πλανήτη, εισήλθε σε τροχιά γύρω από τον Άρη τα Χριστούγεννα του 2003, και από τον Ιανουάριο του 2004 η κάμερα HRSC έχει πάρει έναν τεράστιο αριθμό στερεοσκοπικών εικόνων της επιφάνειας από το ύψος των 270 χιλιομέτρων, παρουσιάζοντας εκπληκτικές λεπτομέρειες μικρότερες των 10 μέτρων.

Home