Πατήστε με το ποντίκι σε ένα ουράνιο σώμα

Το ηλιακό μας σύστημα δηλαδή η γειτονιά μας είναι το πρώτο τμήμα του Κόσμου που εξερευνήθηκε από τους ανθρώπους. Το μέγεθος του μπορεί να είναι ασήμαντο μπροστά στο μέγεθος του σύμπαντος, αλλά είναι τεράστιο μπροστά στα ανθρώπινα μέτρα. Αν το είχαμε μικρύνει κατά ένα τρισεκατομμύριο φορές τότε θα είχε το μέγεθος ενός μεγάλου δωματίου και ο Ήλιος θα είχε το μέγεθος του κεφαλιού μιας καρφίτσας, ενώ το πλησιέστερο αστρικό σύστημα (που ονομάζεται Άλφα Κενταύρου) θα βρισκόταν σε απόσταση περίπου 42 χιλιομέτρων. Στην ίδια σμίκρυνση ο γαλαξίας μας θα είχε διάμετρο 1.000.000 χιλιομέτρων, ενώ το πάχος του στο κέντρο του θα έφτανε τα 100.000 χιλιόμετρα. Σε όλη μάλιστα την έκταση ο Γαλαξίας μας θα στολιζόταν από 200 δισεκατομμύρια άστρα, καθένα με μέσο μέγεθος το κεφάλι μιας καρφίτσας σε αποστάσεις περίπου 40 χιλιομέτρων το ένα από το άλλο.

Το ηλιακό μας σύστημα, δηλαδή οι κύριοι 8 πλανήτες, οι νάνοι πλανήτες (που μέχρι τώρα είναι τρεις) οι δορυφόροι τους, οι κομήτες και τα μετέωρα, αποτελούν έναν ιδιαίτερο κόσμο. Όπως είναι γειτονικά μας, και μερικά απ' αυτά όμοια με τη Γη, αποτέλεσαν από τη μακρινή αρχαιότητα, αντικείμενα μιας σχετικά ευκολότερης έρευνας.

Και όταν, κατά τον 17ο αιώνα. άρχισε η χρησιμοποίηση του τηλεσκοπίου για την παρατήρηση του ουρανού, η Σελήνη και οι πλανήτες ήταν τα πρώτα ουράνια σώματα που απασχόλησαν τους αστρονόμους. Το ενδιαφέρον αυτό δεν μειώθηκε κατά τούς επόμενους αιώνες, και σήμερα τα σώματα αυτά αποτελούν τον πρώτο στόχο των διαστημικών ερευνών, με εξαιρετικά αποτελέσματα.

Με τις εξερευνήσεις, όλων των πλανητών --εκτός από τον Πλούτωνα-- και των 60 περίπου δορυφόρων τους, βρεθήκαμε μπροστά σε νέους θαυμαστούς κόσμους, με μεγάλη ποικιλία χαρακτηριστικών.

Τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια χρειάστηκαν να περάσουν από την πρώτη μορφή ζωής, μέχρι ο άνθρωπος να κατακτήσει τη Σελήνη, με το πρόγραμμα Απόλλων'. Ενώ στους άλλους πλανήτες στέλνουμε δορυφόρους, η Σελήνη κατακτήθηκε από τον ίδιο τον άνθρωπο, πού έφθασε εκεί το καλοκαίρι του 1969.

Με τη βοήθεια χιλιάδων επιστημόνων, 27 συνολικά αστροναύτες περιφέρθηκαν γύρω από τη Σελήνη, ενώ δώδεκα από αυτούς βάδισαν πάνω της και εξερεύνησαν, έξι διαφορετικές περιοχές σε ισάριθμες συνολικά αποστολές. Ο άνθρωπος κατάφερε να μεταφέρει στη Γη εκατοντάδες κιλά δείγματα από τα πετρώματά της, για λεπτομερέστερες έρευνες στα γήινα εργαστήρια και πολλές χιλιάδες φωτογραφίες και αλλα στοιχεία που την αφορούν.

Ο Ερμής, η  Αφροδίτη και ο Άρης φωτογραφήθηκαν λεπτομερώς και χαρτογραφήθηκαν από διαστημόπλοια, ενώ ο Άρης, ιδιαίτερα, υπήρξε αντικείμενο επιτόπιας έρευνας, με μερικά διαστημόπλοια, τα οποία έγιναν τεχνητοί δορυφόροι του, τον φωτογράφισαν και έκαναν και πολλές άλλες μετρήσεις

Λόγω της θεωρίας για ζωή στον Άρη, μεταξύ των άλλων μετέβησαν στον Άρη δύο αυτόματα διαστημικά εργαστήρια τα Viking που προσεδαφίστηκαν ομαλά στην επιφάνεια του, το 1976 και πραγματοποίησαν πολλά και ενδιαφέροντα πειράματα.

Εξετάστηκαν οι μετεωρολογικές συνθήκες της ατμόσφαιράς του, η χημική σύνθεση των πετρωμάτων , ενώ έγιναν και βιολογικά πειράματα για να διαπιστωθεί αν υπάρχει ζωή στην επιφάνειά του ή όχι.

Οι πιο μακρινοί πλανήτες, ο Δίας και ο Κρόνος, ερευνήθηκαν μέχρι σήμερα περισσότερο από τα τηλεσκόπια και λιγότερο με διαστημόπλοια. Οι αστρονόμοι έχουν ακόμη να δουλέψουν πολύ γι' αυτούς και πολύ περισσότερο για τους ακόμη μακρινότερους. Τον Ουρανό , τον Ποσειδώνα και τέλος τον Πλούτωνα, καθώς και για τους περισσότερoυς από τους δορυφόρους των πλανητών αυτών.

Μπορούμε δε να χωρίσουμε τους κύριους πλανήτες σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

1. Τους πλανήτες που παρουσιάζουν χαρακτηριστικά όμοια με αυτά της Γης, όπως είναι ο Ερμής, η Αφροδίτη, η Γη και ο Άρης, τους οποίους γι' αυτό τον λόγο ονομάζουμε γήινους ή και εσωτερικούς πλανήτες, επειδή βρίσκονται πιο κοντά στον Ηλιο. Οι πλανήτες αυτοί έχουν ορισμένα χαρακτηριστικά. Μικρή μάζα, μεγάλη πυκνότητα, σχετικά μικρές διαστάσεις και στερεή επιφάνεια με μεταλλική ή βραχώδη υφή.

2. Τους εξωτερικούς γίγαντες πλανήτες ή πλανήτες της οικογένειας του Διός, οι οποίοι έχουν μεγάλη μάζα και πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις από τους γήινους πλανήτες, ενώ η πυκνότητα της ύλης τους μόλις που ξεπερνά εκείνη του ύδατος. Συνεπώς είναι τεράστιες αέριες σφαίρες, αποτελούμενες κυρίως από υδρογόνο και ήλιο. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι πλανήτες Δίας, Κρόνος, Ουρανός και Ποσειδώνας. 

3. Τέλος υπάρχει και μια άλλη νέα κατηγορία, οι νάνοι πλανήτες που περιλαμβάνει τον Πλούτωνα, την Έριδα και τον αστεροειδή Δήμητρα. Ο Πλούτωνας μοιάζει περισσότερο με τους γήινους πλανήτες, έχει μάζα το 1/400 της μάζας της Γης, ενώ απέχει από τον Ήλιο 40πλάσια απόσταση απ' όσο η Γη.

Ο Ήλιος, συγκεντρώνει το 99,8% της όλης μάζας του ηλιακού συστήματος και οι υπόλοιποι εννέα πλανήτες συγκεντρώνουν μόνο το υπόλοιπο 0,13%.

Οι κύριοι πλανήτες όμως δεν είναι τα μοναδικά μέλη του ηλιακού συστήματος. Σε αυτήν ανήκουν οι νάνοι πλανήτες, οι κομήτες και οι μετεωρίτες, προερχόμενοι από τη ζώνη Κουίπερ και το νέφος του Ορτ πέρα από την τροχιά του Πλούτωνα, που περιφέρονται συνεχώς στον διαπλανητικό χώρο και κάθε τόσο μας πλησιάζουν φέρνοντας μας πληροφορίες από το αρχέγονο σύμπαν και το διάστημα, ήταν από την αρχαιότητα προσφιλές θέμα των αστρολόγων, ενώ σήμερα εξακολουθούν να διατηρούν μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον. Επίσης ανήκουν πολλές χιλιάδες αστεροειδείς που κινούνται κυρίως σε τροχιές μεταξύ Άρη και Δία.